ពុម្ព​អក្សរខ្មែរ Mondulkiri និង Busra ពី SIL Language Technology ប្រើប្រាស់​ដោយ​ឥតគិតថ្លៃ

មណ្ឌលគិរី (Mondulkiri)

កំណត់សម្គាល់៖ ប្រភេទហ្វុងខ្មែរប៊ូស្រា (Khmer Busra) និងខ្មែរមណ្ឌលគិរី (Khmer Mondulkiri) លែងត្រូវបានណែនាំឲ្យប្រើប្រាស់ទៀតហើយ។ ប្រភេទហ្វុងប៊ូស្រា (Busra) គឺជាកំណែទម្រង់ថ្មីទាំងស្រុងនៃហ្វុងទាំងនេះ។

អំពី (About)

ហ្វុងមណ្ឌលគិរី (Mondulkiri) ផ្តល់ការគាំទ្រយូនីកូដសម្រាប់អក្សរខ្មែរ។

រចនាប័ទ្ម (Styles)

មានហ្វុងចម្បងចំនួនបួន។ ឈ្មោះរបស់ហ្វុងទាំងនោះយកតាមឈ្មោះភូមិសាស្ត្រ៖ «មណ្ឌលគិរី» (Mondulkiri) និង «រតនគិរី» (Ratanakiri) គឺជាខេត្តពីរនៅភាគឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជា ខណៈ «ប៊ូស្រា» (Busra) និង «អូររាំង» (Oureang) គឺជាទីកន្លែងនៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។

ខ្មែរមណ្ឌលគិរី (Khmer Mondulkiri) គឺជាហ្វុងដែលស្រាលខ្លាំង ដោយមានរូបរាងរចនាដាច់ដោយឡែកសម្រាប់អក្សរទ្រេត (italic) អក្សរដិត (bold) និងអក្សរទ្រេតដិត (bold italic)។ វាស័ក្តិសមបំផុតសម្រាប់ការបោះពុម្ពអក្សរតូចៗ។

ខ្មែរប៊ូស្រា (Khmer Busra) ប្រហែលជាហ្វុងល្អបំផុតសម្រាប់អត្ថបទធម្មតាទាំងអស់។ ហ្វុងនេះមានរូបរាងរចនាដាច់ដោយឡែកសម្រាប់អក្សរទ្រេត អក្សរដិត និងអក្សរទ្រេតដិត។ ពីមុនហ្វុងនេះមានឈ្មោះថា «Khmer Mondulkiri book» ហើយហ្វុងអក្សរដិតមានឈ្មោះថា «Khmer Mondulkiri semibold»។ ការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះនេះគឺដោយសារតែឈ្មោះហ្វុងវែងពេកសម្រាប់កម្មវិធីមួយចំនួន។

ខ្មែរអូររាំង (Khmer Oureang) គឺជាហ្វុងដិតខ្លាំង (extra bold) ដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់ចំណងជើង។ ពីមុនហ្វុងនេះមានឈ្មោះថា «Khmer Mondulkiri ultra»។

ខ្មែររតនគិរី (Khmer Ratanakiri) គឺជាហ្វុងប្រភេទមូល (Mool ឬ Muol ឬ Muul) ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាញឹកញាប់សម្រាប់ចំណងជើង និងស្លាកសញ្ញា។ មកដល់ពេលនេះ ការភ្ជាប់តួអក្សរ (ligatures) ភាគច្រើនមិនទាន់ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលនៅឡើយទេ។ ជើងអក្សរ (coengs) មួយចំនួនរបស់ស្រៈពេញតួ និងលក្ខណៈពិសេសផ្សេងទៀតដែលកម្រប្រើក្នុងអត្ថបទខ្មែរធម្មតា បច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបានអនុវត្តក្នុងរចនាប័ទ្មតួអក្សរខុសគ្នា។ ហ្វុងនេះមិនគាំទ្រជើងអក្សរច្រើនជាងមួយនៅខាងក្រោមឡើយ។

វិសាលភាពតួអក្សរដែលគាំទ្រ (Supported Character Ranges)

គ្រប់ហ្វុងទាំងអស់ក្នុងគ្រួសារមណ្ឌលគិរី (ខ្មែរមណ្ឌលគិរី, ខ្មែរប៊ូស្រា, ខ្មែរអូររាំង, និងខ្មែររតនគិរី) មានផ្ទុកតួអក្សរខ្មែរទាំងអស់ និងតួអក្សរឡាតាំងមូលដ្ឋានទាំងអស់។ ការជ្រើសរើសតួអក្សរដែលរួមបញ្ចូលគឺផ្អែកលើការសម្រេចចិត្តផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នករចនា។ រូបតួអក្សរ (glyphs) ទាំងអស់នៅក្រៅវិសាលភាពយូនីកូដខ្មែរ ត្រូវបានផ្តល់ជូនត្រឹមតែដើម្បីជួយដល់អត្ថបទចម្រុះប៉ុណ្ណោះ។ កម្មវិធីជំនួយដូចជា SIL ViewGlyph អាចត្រូវបានប្រើដើម្បីពិនិត្យមើលសំណុំតួអក្សរពិតប្រាកដរបស់ហ្វុងទាំងនេះ។

តម្រូវការប្រព័ន្ធ (System Requirements)

ហ្វុងមណ្ឌលគិរីត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីដំណើរការលើប្រព័ន្ធ និងជាមួយកម្មវិធីដែលផ្តល់ការគាំទ្រសម្រាប់ហ្វុង OpenType និងសម្រាប់ការអ៊ិនកូដតួអក្សរយូនីកូដ។ ការគាំទ្រភាសាខ្មែរត្រូវការ Uniscribe កំណែ 1.626.5756.0 ឬខ្ពស់ជាងនេះ។

ហ្វុងទាំងនេះក៏ត្រូវបានសាកល្បងតិចតួចដើម្បីដំណើរការលើ Pango ផងដែរ។

ការវាយបញ្ចូល (Keyboarding)

ក្ដារចុច Keyman ដែលបង្កើតដោយអ្នករចនាហ្វុងទាំងនេះ អាចរកបាននៅទីនេះ។

ការទាញយក (Downloads)

អាជ្ញាបណ្ណ (License)

ហ្វុងទាំងនេះត្រូវបានផ្តល់អាជ្ញាបណ្ណក្រោម SIL Open Font License (OFL) ជាមួយនឹងឈ្មោះហ្វុងដែលបានរក្សាសិទ្ធិគឺ ‘Mondulkiri’, ‘Busra’, ‘Oureang’, និង ‘Ratanakiri’។

ហ្វុង (Fonts)

Khmer Mondulkiri and Khmer Busra fonts 7.100	for all platforms	FONT | 4.15 MB | 8 Sep 2014
Khmer Mondulkiri and Khmer Busra fonts, developer release 7.100	for all platforms	FONT | 5.02 MB | 8 Sep 2014
Mondulkiri font family (Oureang, Ratanakiri, and special variants of Busra) 5.300	for all platforms	FONT | 2.78 MB | 8 Sep 2014

តើមានអ្វីខ្លះនៅក្នុងកញ្ចប់ទាញយកហ្វុងផ្សេងៗគ្នា?

ហ្វុងខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងប៊ូស្រា 7.100 មានផ្ទុកហ្វុងខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងប៊ូស្រាថ្មី។ ប្រសិនបើអ្នកចង់ទាញយកហ្វុងអូររាំង រតនគិរី និងប្រភេទពិសេសនៃប៊ូស្រា សូមទាញយកពួកវាដាច់ដោយឡែក។ (សូមប្រាកដថាអ្នកលុបកំណែចាស់របស់ហ្វុងនេះចេញ មុនពេលដំឡើងកំណែថ្មីនេះនៅលើ OS X ជាពិសេសនៅលើ Windows 8+។)

ហ្វុងខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងប៊ូស្រា 7.100 កំណែសម្រាប់អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ មានផ្ទុកឯកសារដូចគ្នានឹង Mondulkiri-7.100.zip បូកបន្ថែម៖ ហ្វុងមូលដ្ឋានជាមួយតារាង VOLT, KhmerAddx.xml, KhmerMIF.txt។ សម្រាប់គោលបំណងសាកល្បង៖ បញ្ជីព្យាង្គអក្សរខ្មែរជាភាសាខ្មែរ ជាមួយនឹងព្យាង្គបន្ថែមដែលរកឃើញក្នុងអត្ថបទវចនានុក្រមជួនណាត និងព្យាង្គអក្សរខ្មែរក្នុងភាសាព្នង គ្រឹង និងទំពួន។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមមើល README.txt និងការណែនាំអំពីការបង្កើតហ្វុង។

គ្រួសារហ្វុងមណ្ឌលគិរី (អូររាំង, រតនគិរី, និងប្រភេទពិសេសនៃប៊ូស្រា) v5.300 មិនមានផ្ទុកហ្វុងខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងខ្មែរប៊ូស្រាទេ។ សូមទាញយកពួកវាដាច់ដោយឡែក ដោយសារពួកវាត្រូវបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព។ កញ្ចប់នេះមានផ្ទុកឯកសារហ្វុងចំនួន 9 និងឯកសារសម្រាប់អូររាំង រតនគិរី និងប្រភេទពិសេសនៃប៊ូស្រា។

ការផ្លាស់ប្តូរ Mondulkiri និង Busra 7.100

មណ្ឌលគិរី (Mondulkiri)

• ការធ្វើឲ្យច្បាស់ (hinting) ត្រូវបានកែលម្អ ធ្វើឲ្យភាពខុសគ្នារវាងអក្សរធម្មតា និងអក្សរដិតអាចមើលឃើញនៅលើអេក្រង់ក្នុងទំហំហ្វុងតូចជាងមុនឆ្ងាយណាស់។
• កំហុសមួយចំនួនត្រូវបានដោះស្រាយ៖ ការបាត់រូបតួអក្សរ (glyphs) នៅលើ Mac ក្នុងខ្សែអក្សរមួយចំនួនដែលមិនកើតមានក្នុងអត្ថបទដែលបានវាយត្រឹមត្រូវ; បញ្ហាទីតាំងក្នុងពាក្យទំពួនមួយចំនួននៅលើ Mac; ព្យាង្គមួយក្នុងអត្ថបទភាសាព្នងនៅលើ Windows/Linux។
• ការផ្លាស់ប្តូរតិចតួចក្នុងការដាក់សញ្ញាវណ្ណយុត្តិ (diacritic) ភាគច្រើននៅលើ Mac។ ជើង ខ (coeng Kho) និងជើង ឋ (coeng Ttha) ត្រូវបានកែប្រែ។
• រូបតួអក្សរត្រូវបានបន្ថែម – ភាគច្រើននៅក្នុងផ្នែកនិមិត្តសញ្ញាសូរសព្ទ។ តារាងរៀបរាងតួអក្សរសម្រាប់ Mac ត្រូវបានសម្រួល ហើយឥឡូវនេះដូចគ្នានឹងហ្វុងប៊ូស្រាដែរ។

ប៊ូស្រា (Busra)

• ឥឡូវនេះហ្វុងមានតារាង AAT ដើម្បីឱ្យពួកវាដំណើរការលើ Mac OS X។
• រូបតួអក្សរជាច្រើនត្រូវបានបន្ថែមដើម្បីធ្វើឱ្យវិសាលភាពតួអក្សរដូចគ្នានឹងក្នុង Mondulkiri 7.100។
• រូបរាងតួអក្សរ និងការដាក់សញ្ញាវណ្ណយុត្តិជាច្រើនត្រូវបានកែលម្អបន្តិចបន្តួច។
• ការភ្ជាប់តួអក្សរនៃព្យញ្ជនៈមួយចំនួនជាមួយ «ស្រៈអា» «ស្រៈអូ» និង «ស្រៈអ៊ូ» បានផ្លាស់ប្តូរ ហើយឥឡូវនេះដូចគ្នានឹងក្នុងហ្វុងមណ្ឌលគិរីដែរ។
• ការធ្វើឲ្យច្បាស់ (hinting) ត្រូវបានកែលម្អ។
• ការផ្លាស់ប្តូរផ្សេងទៀតភាគច្រើនពី Mondulkiri 5.300 ទៅ 5.513 ឥឡូវនេះក៏មាននៅក្នុង Busra 7.100 ដែរ។
• តម្លៃគម្លាតក្រោមបន្ទាត់ (descender) ត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរ ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់គម្លាតបន្ទាត់។

ប្រវត្តិការចេញផ្សាយ (Release history)

• 2014-09-08 – កំណែ 7.100 នៃខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងខ្មែរប៊ូស្រា បានចេញផ្សាយ
• 2012-11-05 – កំណែ 5.513 នៃខ្មែរមណ្ឌលគិរី បានចេញផ្សាយ
• 2011-10-05 – ខ្មែរមណ្ឌលគិរីអក្សរដិត (Khmer Mondulkiri Bold) បានបន្ថែមទៅក្នុងកញ្ចប់
• 2010-11-18 – ចេញផ្សាយក្រោមអាជ្ញាបណ្ណ Open Font License (OFL)
• 2005-09-16 – ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព
• 2003-04-12 – ចេញផ្សាយជាសាធារណៈ

កំណែមុនៗ (Previous Versions)

ទាញយកសម្រាប់កំណែមុនៗ

ឯកសារយោងផ្សេងទៀត (Other Resources)

ឯកសារខាងក្រោមរួមមានព័ត៌មានជាច្រើនអំពីហ្វុងមណ្ឌលគិរី និងភាពខុសគ្នារវាងពួកវា; អក្ខរាវិរុទ្ធ និងអក្សរខ្មែរ; បូករួមទាំងមគ្គុទ្ទេសក៍អនុវត្តជាក់ស្តែងដើម្បីសម្រេចបានការបង្ហាញអក្សរខ្មែរបានត្រឹមត្រូវ។

• ជម្រើសរចនាបថអក្សរក្នុងហ្វុងមណ្ឌលគិរី (Typography Options in Mondulkiri Fonts) និង មគ្គុទ្ទេសក៍រហ័សចំពោះសំណុំរចនាប័ទ្ម និងជម្រើសរចនាបថអក្សរ (Quick Guide to Stylistic Sets and Typography Options) ដោះស្រាយជម្រើសទាក់ទងនឹងរូបរាងតួអក្សរ និងទីតាំងនៃសញ្ញាវណ្ណយុត្តិមួយចំនួននៅក្នុងហ្វុងខ្មែរមណ្ឌលគិរី និងខ្មែរប៊ូស្រា (ប៉ុន្តែមិនទាន់មានសម្រាប់ខ្មែរអូររាំង រតនគិរី ឬប្រភេទពិសេសនៃប៊ូស្រានៅឡើយទេ)។
• សំណុំរចនាប័ទ្មក្នុងហ្វុងមណ្ឌលគិរី (Stylistic Sets in Mondulkiri Fonts) (ហើយក៏ មគ្គុទ្ទេសក៍រហ័សចំពោះសំណុំរចនាប័ទ្ម និងជម្រើសរចនាបថអក្សរ ផងដែរ) ផ្តល់ការណែនាំស្រដៀងគ្នាសម្រាប់ Adobe Creative Suite (CS) 5.5+។
• មគ្គុទ្ទេសក៍រហ័សសម្រាប់ការវាយអក្សរខ្មែរ (Quick Guide to Typing Khmer) និង ភាពខុសគ្នាក្នុងការអនុវត្តយូនីកូដខ្មែរ (Differences in the Implementations of Khmer Unicode) ផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិតអំពីការវាយអក្សរខ្មែរនៅលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការកុំព្យូទ័រផ្សេងៗគ្នា។ ឧទាហរណ៍ នៅក្នុង OS X ហ្វុងបញ្ចូលរង្វង់ចុចៗស្រដៀងនឹងរបៀបដែល Windows ធ្វើ ដើម្បីជួយអ្នកប្រើប្រាស់វាយ "ត្រឹមត្រូវ"។ អត្ថបទដែលវាយបានត្រឹមត្រូវ (ពោលគឺ តាមលំដាប់ការបញ្ចេញសំឡេង ដោយគ្មានរង្វង់ចុចៗ) នឹងមើលទៅដូចគ្នានៅក្នុង OS X, Windows ឬ Adobe CS។ ទោះយ៉ាងណា កំហុសក្នុងការវាយមួយចំនួនក្នុងអត្ថបទដែលវាយក្នុង Windows នឹងបង្ហាញរង្វង់ចុចៗនៅក្នុង OS X (ឧ. ជើងអក្សរ (coengs) មួយចំនួនដែលវាយបន្ទាប់ពីស្រៈមួយចំនួន)។
• ព្យាង្គអក្ខរាវិរុទ្ធក្នុងភាសាខ្មែរ និងវិធានសម្រាប់ការបង្ហាញតួអក្សរប្តូរវគ្គសំឡេង (The Orthographical Syllable in Khmer and Rules for the Rendering of Register Shifters) ផ្តល់នូវការពិចារណាទូទៅមួយចំនួននៃយូនីកូដខ្មែរ រួមទាំងគំនិត និងសំណូមពរសម្រាប់ការអនុវត្តយូនីកូដខ្មែរនៅក្នុងហ្វុង និងកម្មវិធី។

Differences in the Implementations of Khmer Unicode 5.513	for all platforms	DOC | 76.8 KB | 1 Nov 2012
Mondulkiri Font Family Features 5.513	for all platforms	DOC | 1.82 MB | 1 Nov 2012
Quick Guide to Stylistic Sets and Typography Options 5.513	for all platforms	DOC | 66.2 KB | 1 Nov 2012
Quick Guide to Typing Khmer 5.513	for all platforms	DOC | 51.0 KB | 1 Nov 2012
Stylistic Sets in Mondulkiri fonts 5.513	for all platforms	DOC | 70.0 KB | 1 Nov 2012
The Orthographical Syllable in Khmer and Rules for the Rendering of Register Shifters 5.513	for all platforms	DOC | 162.3 KB | 1 Nov 2012
Typography Options in Mondulkiri Fonts under Apple’s AAT Rendering System 5.513	for all platforms	DOC | 90.7 KB | 1 Nov 2012

ការគាំទ្រ (Support)

ដោយសារហ្វុង និងកម្មវិធីជំនួយទាំងនេះត្រូវបានចែកចាយដោយមិនគិតថ្លៃ យើងមិនអាចផ្តល់ការគាំទ្របច្ចេកទេសផ្ទាល់ខ្លួនកម្រិតពាណិជ្ជកម្មបានទេ។ ទោះយ៉ាងណា យើងនឹងព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហាដែលបានរាយការណ៍មកយើង។

យើងសង្ឃឹមថាអ្នកនឹងរាយការណ៍បញ្ហា ដើម្បីឲ្យពួកវាអាចត្រូវបានដោះស្រាយនៅក្នុងការចេញផ្សាយនាពេលអនាគត។ ទោះបីជាអ្នកមិនមានបញ្ហាជាក់លាក់ណាមួយក៏ដោយ ប៉ុន្តែមានគំនិតអំពីរបៀបដែលប្រព័ន្ធនេះអាចត្រូវបានកែលម្អ យើងចង់ឮគំនិត និងសំណើរបស់អ្នក។

សូមចំណាំថាហ្វុងទាំងនេះត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រដែលមានបទពិសោធន៍។ ការដំឡើង និងការប្រើប្រាស់ហ្វុងទាំងនេះមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ។ ការគាំទ្របច្ចេកទេសដែលមានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ជាធម្មតាត្រូវបានផ្តល់ដោយអ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រដែលមានបទពិសោធន៍ ដែលអាចអង្គុយជាមួយអ្នកផ្ទាល់នៅកុំព្យូទ័ររបស់អ្នកដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា។

ទំនាក់ទំនង (Contact)

ព័ត៌មានទូទៅអំពីការដោះស្រាយបញ្ហា រួមទាំងសំណួរដែលសួរញឹកញាប់ (FAQ) អាចរកបាននៅក្នុងឯកសារ។ ព័ត៌មានបន្ថែម ក៏មាននៅលើទំព័រ Font FAQ ទូទៅផងដែរ។ ប្រសិនបើវាមិនអាចឆ្លើយសំណួររបស់អ្នកបាន សូមផ្ញើអ៊ីមែលតាមរយៈទម្រង់ទំនាក់ទំនងនេះ។

មុនពេលស្នើសុំការគាំទ្របច្ចេកទេស សូម៖

• អានដោយប្រុងប្រយ័ត្ននូវឯកសារទាំងអស់ដែលបានផ្តល់ជាមួយហ្វុង និងនៅលើគេហទំព័រនេះ។

សហគមន៍កម្មវិធីភាសា (Language Software Community)

ទៅកាន់សហគមន៍កម្មវិធីភាសាសម្រាប់ហ្វុង SIL » ការគាំទ្រពីអ្នកប្រើប្រាស់កម្មវិធីផ្សេងទៀតអាចមានតាមរយៈសហគមន៍កម្មវិធីភាសា SIL ។ សហគមន៍នេះនឹងរីកចម្រើនក្លាយជាប្រភពចម្បងនៃការគាំទ្រកម្មវិធី។

ប្រសិនបើវាមិនអាចឆ្លើយសំណួររបស់អ្នកបាន ឬអ្នកមានរបាយការណ៍កំហុស សំណើលក្ខណៈពិសេស ឬត្រូវការជំនួយក្នុងការប្រើប្រាស់កម្មវិធី សូមទាក់ទងមក SIL Language Technology ។

_______________

ប្រភពពី https://software.sil.org/mondulkiri/

---

---